3.- Digestio-aparatua: anatomia eta fisiologia.

AHOA:

elikagaiak zartzeko eta organoz osatuta

Listu guruinak:

saliba segregatzen du janariak ondo zatitzeko

Hortzak:

erabiltzen dira elikagaiak zatitzeko eta daukagu 32

FARINGEA:

erabiltzen da arnaza artzeko

HESTEGORRIA:

Hodia faringetik urdailera doa. Mugimendu peristaltikoen bidez, elikadura-boloa faringetik urdailera mugitzen da, eta ez alderantziz.

URDAILA:

Ekintza mekanikoa:

Elikadura-boloak 3-4 ordu ematen ditu irabiaketan, birrintzen jarraitzeko. Digestio mekanikoa urdailean amaitzen da.

Ekintza kimikoa:

Urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute, eta horrek bi osagai nagusi ditu

Substantzia bakterizida izateaz gain, kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.

Proteinak deskonposatzen hasten dira, zati txikiagoak sortuz. Urdailean gertatutako ekintzari esker, elikadura-boloa kimo izeneko likido bihurtzen da. Piloroan zehar, pixkanaka, heste meharrera igaroko da.

HESTE MEHARRA:

Digestio-aparatuaren amaiera da, eta gure borondateak erabakitzen du noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.

Duodenoa:

Gibela: behazuna

Gantzak emultsionatzeko sortzen da, hau da, zati txikiago askotan deskonposatzeko. Behin sortu ondoren, behazuna gibeletik behazun-xixkuraino doa, non gorderik egongo den erabilia izan arte.

Pankrea:

Urin pankreatikoa sortzen da, entzimez beterik; entzimek kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitzen dute, mantenugaiak sortuz: monosakaridoak, aminoazidoak, ura, bitaminak…

Heste-urina:

Duodenoak sortzen du, urin pankreatikoarekin batera lan egiten duena.

Jejunoa:

Mantenugaiak odolera xurgatzen ditu. Bere paretak tolestuta daude, heste-biloak osatuz. Biloen barruan odol-hodiak daude, digeritutako substantziak jasotzen eta gorputzeko zelula guztietara eramaten dituzte.

Ileona:

Heste meharraren azken zatitxoa da, eta hemen bukatzen da xurgapena. Balbula ileozekalaren bidez loturik dago heste lodiari.

HESTE LODIA:

Xurgatu gabeko substantziak heste lodirantz pasatzen dira, hestearen mugimendu peristaltikoen bidez. Hiru zati ditu: hesteitsua, kolona eta ondestea.

Hesteitsua:

Ileonarekin komunikaturik dago. Hesteitsutik apendize bermiforme izeneko organoa irteten da, eta itxuraz, ez du harremanik digestioarekin.

Kolona:

1,5 metroko hodi honek hiru zati ditu: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona. Prozesu garrantzitsuak burutzen ditu.

Ondestea:

digestio hodiaren azken zatia da. Bertan pilatzen dira
gorotzak, kanporatuak izan arte.

UZKIA:

Digestio-aparatuaren amaierako irekidura da. Gure borondateak erabakitzen du noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.

definizioa: da hodia bat ahotzatik uzkirainora, eta bidean funtzioak egiten ditu

definizioa: jaraiatzen dute elikagai deskonposatzeko subtantziak